#20220468 Engelsiz Adil Evren (Fairverse)

Ülkemizde ve dünyada hareket engeline sahip birçok birey bulunmaktadır ve bu bireyler yeterince sosyalleşemedikleri için yeterince iletişim kuramamaktadırlar. Sosyalleşme süreçlerinde internet de yeterince kolay kullanılamamaktadır. İletişim süreçlerini kolaylaştırmak ve bireylerin erişebilirliğini arttırabilmek için bir engelsiz metaverse evren düşündük. "Engelsiz Adil Evren "(Fairverse) olarak adlandıracağımız bu ortamda yapay zeka, sanal gerçeklik (VR), blokzincir ve oyun teknolojileri çalışılacaktır. Bu ortamda dostlarımızın engelsiz bir şekilde yaşamı deneyim etmeleri amaçlanmaktadır. Fiziksel engele sahip bireylerin erişebilirliklerini arttırmanın ve kendilerine ait bir ortam oluşturmalarının sağlanması hedeflenmektedir. Bu kapsamda oluşturulacak sanal evrenin prototipi olarak bir sanal oda oluşturulacaktır. Ready Player Me ortamından web servisi ile avatarlar kullanılacaktır. Avatarların sesli komutlarla hareket edebilmelerinin sağlanacaktır. Arayüzün; fiziksel engele sahip bireyin oturarak ya da uzanarak sesli komutlar üzerinden kullanabileceği biçimde olmasına ve kullanım kolaylığına dikkat edilecektir. Böylece bireye hareket deneyimi yaşatılacaktır. Proje web tarayıcılar üzerinden çalışacak ve kullanıcılar uygulamaya her yerden erişebilecektır. Sistemin sürdürülebilirliğini sağlamak için bir token ekonomisi modeli üzerinde çalışılacaktır. Bu modelde geliştiricilerin projeye katkıda bulunması teşvik edilecektir. Sanal evrenin genişletilmesi, farklı sanal evrenlere geçitler (portal) oluşturulması, yapay zeka uygulamaları, çoklu kullanıcı desteği ile bu engelsiz metaverse ortamının geliştirilmesi üzerine çalışmalara devam edilecektir.

Fiziksel engelli bireylerin engelsiz olarak deneyim yaşamlarını sağlayan bir sanal evren fikrimiz bulunmaktadır. Bu engelsiz metaverse evreni "Engelsiz Adil Evren" (Fairverse) olarak adlandırmaktayız. Gerçekleştirme aşamasında yapay zeka, sanal gerçeklik (VR), blokzincir ve oyun teknolojilerini içinde barındıracaktır. Sahip olduğu rahatsızlıklardan dolayı hareket edemeyen engelli dostlarımızın engelsiz bir şekilde yaşamı deneyim etmeleri amaçlanmaktadır. Hedef kullanıcılar fiziksel engele sahip olan ama konuşma ve görme yeteneğine sahip bireylerdir. Bu ortam aracılığıyla fiziksel engele sahip bireylerin erişebilirliklerini arttırmanın ve kendilerine özel bir ortam oluşturmalarının sağlanması hedeflenmektedir. Bu kapsamda; sanal evrenin prototipi olarak öncelikle bir sanal oda oluşturulacaktır. Sistemin sürdürülebilirliğinin sağlamak için bir token ekonomisi hedeflenecektir. Metaverse için geliştirici (creator) ekonomisi oluşturulacaktır. Geliştiriciler "Engelsiz Adil Evren" (Fairverse) için yeni nesneler, animasyonlar ve diğer yenilikleri eklediklerinde token kazanmaları sağlanacaktır.

Kullanıcıların ellerini kullanmasına gerek kalmadan sesli komutlarla hareket deneyimlerini yaşayabilecekleri bir ortam fikri sunulmuştur. Yapay zeka teknolojisi kullanılarak sesli komutların hareket komutlarına dönüştürülmesi planlanmaktadır. Blokzincir teknolojisini kullanarak bir token ekonomisi modeli geliştirilmesi planlanmaktadır. Fikrimizin devamlılığı; geliştirilmeye ve kullanılmaya devam etmesi için token ekonomisi modeli kullanılacaktır. Bu model ile geliştiricilerin Engelsiz Adil Evren’e katkıda bulunması teşvik edilecektir. Blokzinciri teknolojisi sayesinde güvenli bir şekilde tokenler kullanıcıların sanal cüzdanlarında muhafaza edilecektir.

Fikrimiz oluşturulurken son zamanların popüler kavramı olan metaverse ele alınmıştır. Engelsiz Adil Evren; metaverse bileşenleri kullanılarak oluşturulmaktadır. Web tarayıcı üzerinden kullanılmasıyla her yerden ulaşılabilir olacaktır. Hedef kitlemiz olan fiziksel engele sahip bireylerin rahatsızlıklarından dolayı hastane ortamında bulunmaları durumu da uygulamaya erişim bakımından sorun teşkil etmemektedir. Engelsiz Adil Evren ile hedef kitlemiz fiziksel engele sahip bireylerdir. Yine de metaverse kavramının çekiciliği sebebiyle engelli ve engelsiz bireylerin aynı ortamda bulunabildikleri bir ortam hedeflenmektedir. Herkesin engelsiz olduğu bu ortamda, fiziksel hayattaki engeller söz konusu olmayacaktır. Fikrimizin sadece bu yarışmayla kısıtlı kalmaması ve gelişerek devam etmesi hedeflenmektedir. Bunu sağlamak ve sistemin sürdürülebilirliği için bir token ekonomisi modeli üzerinde çalışılacaktır. Bu modelde geliştiricilerin projeye katkıda bulunması teşvik edilecektir. Çeşitli vakıflar ve sponsor firmalar süreci destekleyebilecektir. Projenin ücretsiz bir şekilde geliştirilmeye devam edilmesi için ortak çalışmalara açık bir şekilde özgür yazılım lisansı ile paylaşılması hedeflenmektedir. Proje üniversitemizin de bir paydaşı olduğu bir blokzinciri araştırma ağı üzerinde herhangi bir masraf gerekmeden çalıştırılabilecektir. Uygulamayı kullanırken daha gerçekçi hissetmek için sanal gözlük kullanılabilir. Gerçekçilik kullanıcıların elindeki sanal gözlüklerinin kalitesine bağlı olmakla birlikte, bundan bağımsız kabul edilebilir bir etkin sistem tasarlanması planlanmaktadır.

TÜBİTAK

Ülkemizde rahatsızlıklarından dolayı hareket edemeyen ve/veya hareket kısıtlılığına sahip birçok birey bulunmaktadır. TÜİK ile Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının yayınladığı veriler üzerinden yaptığımız araştırmalar sonucu ülkemizde birçok fiziksel engelli bireyin bulunduğu saptanmıştır. TÜİK 2016 verilerine göre; ülkemizde 15 yaş üstü engelli kesimin %6,5’i ortopedik engelli olarak açıklanmıştır[1].Toplumsal, kamusal ve bireysel yaşam alanları toplumun çoğunluğuna göre tasarlandığı için engelli bireylerin erişebilirliği azalmaktadır[2-3]. Engellilerin iletişime yönelik ihtiyaçları da büyük ölçüde giderilememekte, erişilebilir biçimde yeterli bilgi bulunmamaktadır[4-5]. Engelsiz Adil Evren ile yapay zeka, sanal gerçeklik (VR) ve oyun teknolojilerini içinde barındıran bir metaverse prototipi geliştirilmesi planlanmaktadır. Sesli komutlar aracılığıyla hareket deneyimleri sağlanacaktır. Bahsi geçen çalışmaya metaverse ve sesli komutlar eklendiğinde daha faydalı olacaktır. Token ekonomisi ile sürdürülebilirliği sağlanacaktır. Geliştiricilerin projeye katkıda bulunması teşvik edilecektir. Bu sayede fiziksel engelli bireylerin erişebilirlikleri arttırılması ve hareket deneyimlerini yaşamaları sağlanacaktır.

Engelli bireylerin erişebilirliklerini arttırmaya yönelik bazı çalışmalar litaratürde incelenmiştir. Embrace The Life VR ve Walkin VR Driver uygulamaları da engelli bireylerin sosyalleşme olanağı bulabildiği dikkat çeken sanal gerçeklik uygulamalar arasında yer almaktadır[6]. (https://immersivedirectory.com/listing-item/embrace-life-vr/) (https://www.walkinvrdriver.com/) Bahsi geçen iki uygulamada da sanal gerçeklik teknolojisi dışında yenilikçi teknolojilerin kullanılmadığı görülmüştür. Engelsiz Adil Evren ile çağımızın en yenilikçi teknolojilerinden blokzinciri teknolojisini kullanarak bir token ekonomisi modeli geliştirilmesi planlanmaktadır. Çağımızın bir başka yenilikçi teknolojisi olan yapay zeka teknolojisi kullanılarak sesli komutların hareket komutlarına dönüştürülmesi planlanmaktadır. KAYNAKÇA [1] ESEN, M. F. (2018). Türkiye’de Engelli Bireylerle İlgili Veriler. S. ARIKAN, & E. AYYILDIZ içinde, Engelli Bireylerin Destekli İstihdamı, 11-38 [2] Tiyek, R., Eryiğit, B. H. & Baş, E. (2016). ENGELLİLERİN ERİŞİLEBİLİRLİK SORUNU ve TSE STANDARTLARI ÇERÇEVESİNDE BİR ARAŞTIRMA . Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 12 (2) , 225-261 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iibfdkastamonu/issue/29623/318088 [3] Summary World Report on Disability, The World Bank and World Health Organization 2011, WHO/NMH/VIP/11.01, s.7-10, http://whqlibdoc.who.int/hq/2011/WHO_NMH_VIP _11.01_eng.pdf (24.06.2011) [4] Tiyek, R., ERYİĞİT, B. H., & Emrah, B. A. Ş. (2016). ENGELLİLERİN ERİŞİLEBİLİRLİK SORUNU ve TSE STANDARTLARI ÇERÇEVESİNDE BİR ARAŞTIRMA. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 225-261. [5] MEŞHUR, H. F. A. (2011). ORTOPEDİK ENGELLİLERİN İSTİHDAMINDA TELE ÇALIŞMAYA İLİŞKİN TUTUMLAR AÇISINDAN BİR UYGULAMA. Akdeniz İİBF Dergisi, 11(22), 72-118. [6]Kulakoğlu Dilek, N., & İstanbullu Dinçer, F. Sanal Gerçeklik Uygulamalarının Engelli Bireylerin Rekreasyonel Faaliyetlere Katılımında Destekleyici Rolü. www. cudesjournal. com info@ cudesjournal. com, 3(1), 1-9.